Teoria Fal Elliotta - podstawy
CZYM JEST TEORIA FAL ELLIOTTA I FALE ELLIOTTA?
Teoria fal Elliotta to narzędzie analizy technicznej opracowane przez Ralpha Nelsona Elliotta w latach 30. XX wieku. Zgodnie z tą teorią, ruchy cen na rynkach finansowych nie są przypadkowe, lecz poruszają się w powtarzalnych wzorcach zwanych falami Elliotta. Te wzorce odzwierciedlają zmiany nastrojów inwestorów oraz cykle rynkowe.
Fale Elliotta można podzielić na dwie główne fazy: fazę napędzającą i fazę korygującą. Faza napędzająca składa się z pięciu fal, które podążają za dominującym trendem, natomiast faza korekcyjna zawiera trzy fale poruszające się w przeciwnym kierunku. Cały cykl fal Elliotta obejmuje więc osiem fal – pięć zgodnych z trendem i trzy przeciwdziałające.
Ralph Elliott zidentyfikował charakterystyczne wzorce fal (patterns), które powtarzają się na rynkach finansowych. Każdy z tych wzorców (patrz Klasyfikacja fal Elliotta, poniżej) ma swoją specyficzną strukturę, co pozwala na prognozowanie przyszłych ruchów cenowych i lepsze zrozumienie dynamiki rynku.
Dzięki teorii fal Elliotta inwestorzy mogą lepiej zrozumieć, kiedy rynek znajduje się w fazie wzrostu, a kiedy można spodziewać się korekty. Identyfikacja fal Elliotta może pomóc w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych, zwiększając szanse na trafne przewidywanie ruchów cenowych.
Na rysunku poniżej przedstawiono fale Elliotta na rynku rosnącym (byka) i na rynku spadającym (niedźwiedzia).
TEORIA FAL A PSYCHOLOGIA TŁUMU
Ralph Elliott uważał, że gdy duża grupa ludzi działa razem, zachowuje się bardziej jak stado niż jako zbiór jednostek. Stado to zachowanie, w którym ludzie pod wpływem innych np. swoich rówieśników przyjmują określone zachowania i podążają za trendami, często bez świadomego, scentralizowanego kierownictwa. Takie zbiorowe zachowanie ma przewidywalny wzorzec, który można dostrzec w różnych dziedzinach życia, takich jak wydarzenia sportowe, spotkania religijne czy codzienne decyzje i opinie.
Elliott zastosował tę koncepcję do rynku akcji, twierdząc, że rynek ma naturę fraktalną. Oznacza to, że te same wzorce, które można zaobserwować na wykresach długoterminowych, pojawiają się również w mniejszych ramach czasowych. Teoria fal Elliotta sugeruje, że działania uczestników rynku generują powtarzające się wzorce fal i trendy, które są fizycznym wyrazem zbiorowej psychologii tłumu.
Elliott zauważył, że strach jest jedną z podstawowych ludzkich emocji, odgrywającą kluczową rolę w zachowaniach grupowych. Uważał, że społeczne zachowania tłumu podlegają pewnym tendencjom i zmieniają się w rozpoznawalnym wzorcu. Jego teoria opiera się na analizie tego, jak te wzorce ludzkiego zachowania wpływają na ceny rynkowe.
Tłumy naturalnie przechodzą od optymizmu do pesymizmu, co znajduje swoje odzwierciedlenie w ruchach cen na rynkach. Elliott zasugerował, że te społeczne wahania nastrojów są ustrukturyzowane i podlegają określonym schematom, które można zaobserwować w ruchach cenowych. To właśnie te schematy tworzą model fal Elliotta, który pozwala prognozować przyszłe zmiany na rynku.
IDEA RUCHU RYNKOWEGO
Ralph Elliott rozpoczął swoje badania nad zachowaniem rynku akcji, analizując wykresy. Z czasem zauważył, że rynek porusza się według powtarzających się wzorców. Elliott wiązał te wzorce z prawami natury, nazywając je wręcz "Tajemnicą Wszechświata".
W swojej teorii fal Elliott zidentyfikował dwa główne rodzaje fal: fale impulsowe, które popychają cenę w kierunku głównego trendu, oraz fale korekcyjne, które poruszają się przeciwnie do tego trendu. Na rynkach teoria fal Elliotta jest interpretowana w ten sposób, że pięć fal podążających za głównym trendem, oznaczonych jako (1), (2), (3), (4) i (5), jest następnie korygowanych przez trzy fale korekcyjne, oznaczone jako (A), (B) i (C).
Fale (1), (3) i (5) są impulsami, które kontynuują ruch w kierunku trendu, podczas gdy fale (2) i (4) są korektami, czyli mniejszymi cofnięciami w ramach tego ruchu. Cała struktura impulsowa (fale (1)-(5)) tworzy pierwszą falę na wyższym poziomie analizy (tzw. fala wyższego rzędu), a struktura korekcyjna (fale (A), (B), (C)) tworzy drugą falę tego samego rzędu.
Korekcyjna fala (A)-(B)-(C) składa się z trzech wyraźnych ruchów cenowych: fale (A) i (C) są zgodne z kierunkiem nowego głównego trendu, podczas gdy fala (B) porusza się przeciwnie, często tworząc mylącą korektę (sugerującą powrót do poprzedniego trendu) w obrębie większej struktury.
RZĘDY (STOPNIE) FAL
Ralph Elliott ustalił 9 rzędów fal i oznaczył je następująco:
-
Grand Super Cycle / Wielki Super Cykl
-
Super Cycle / Super Cykl
-
Cycle / Cykl
-
Primary / Podstawowy
-
Intermediate / Pośredni
-
Minor / Mniejszy
-
Minute / Minutowy
-
Minuette / Minuetowy
-
Sub-Minuette / Sub -Minuetowy
Na poniższym rysunku oznaczono trzy rzędy fal. Możemy przyjąć, że są to odpowiednio: Primary, Intermediate i Minor. Stopnie fal są używane podczas analiz lub przy przewidywaniu zasięgów (poziomów dokąd może dotrzeć trend ceny) lub zniesień (poziomów dokąd cena może się cofnąć w korekcie) fal Elliotta. Są one również używane do określania położenia dowolnej fali w całym cyklu. Oznaczając fale na wykresie i przestrzegając rzędów fal można dokładnie zaadresować najmniejszą nawet falę. Spróbuj wskazać na wykresie "Pełnego Cyklu Rynkowego" powyżej np. falę o adresie C of (4) of ((1)). Uwaga: oznaczenie ((1)) oznacza jedynkę w kółku.
Stopnie fal dostarczają dodatkowych informacji o tym, jakie fale mogą pojawić się w przyszłości, a jakie nie. Najwyższym stopniem fali jest Wielki Supercykl, który może obejmować okres wielu stuleci.Podfale Wielkiego Supercyklu odnoszą się do następnego niższego stopnia, Supercyklu, który może odnosić się do okresu wielu dekad. Następnie Supercykl jest dzielony na Cykle lub stopnie podstawowe, w oparciu o tę samą zasadę, itd.
Dokładna identyfikacja stopni fali jest jedną z najtrudniejszych rzeczy w teorii fal Elliotta, ponieważ nie opiera się na żadnych dokładnych kryteriach. Wyniki będą się oczywiście różnić w zależności od użytego stopnia.
Często brak historycznej bazy danych dla danego waloru jest uważany za główną przeszkodę w dokładniejszej analizie fal. W związku z tym im więcej danych historycznych posiadamy, tym większą wiarygodność uzyskujemy w analizie z wykorzystaniem teorii fal Elliotta. Z tego właśnie powodu duża grupa analityków fal Elliotta nie prubuje nawet oznaczać fal od początku wykresu, tylko od ostatniego istotnego szczytu lub dołka. W praktyce w dużym stopniu polegamy na analizie zaczynając od stopnia Primary do stopnia Sub-Minuette.
Warto zwracać uwagę na rząd oznaczeń ponieważ ma to czysto praktyczne znaczenie. Załóżmy, że oznaczyłeś falę trendu wzrostowego jako 1 i czekałeś na korektę o zasięgu 61,8% Fibonacciego, co jest standardową korektą fali 2. Po tym odkryłeś, że cena nie poruszała się zgodnie z oczekiwaniami i przebiła dno. Co więc było nie tak? Błąd polegał na oznaczeniu stopnia fali, musisz zobaczyć fale w większym stopniu, aby poprawnie oznaczyć, a fala, którą oznaczyłeś jako 1, była pewnie falą C korekty płaskiej i cena właśnie rozpoczęła nowy ruch trendu wzrostowego. To powszechne wśród analityków i jeden z głównych powodów posiadania różnych scenariuszy.
SPOSOBY OZNACZANIA STOPNI FAL
Jest kilka standardów oznaczeń. W niniejszym serwisie oraz podręcznikach, przyjęto standard zaimplementowany na platformie TradingView. Tu standard ten widoczny jest na pierwszym (kolorowym) rysunku. Czasami w opisach mogą pojawić się starsze standardy oznaczania w których np. zamiast kółek stosowane są podwójne lub kwadratowe nawiasy. Na pozostałych rysunkach przedstawiono te standardy i warto wiedzieć że czasami są używane alternatywnie.
JEDNOZNACZNE ADRESY FAL
Dzięki standaryzacji oznaczeń możliwe jest jednoznaczne i precyzyjne ustalenie "adresu" każdej fali na dowolnym analizowanym wykresie. Przykłady "adresów" fal przedstawia poniższa tabelka:
PODSTAWOWA STRUKTURA CYKLU - OPIS FAL
Teoria fal Elliotta opisuje rynek jako cykl składający się z dwóch głównych faz: fazy motywacyjnej (impulsowej) oraz fazy korekcyjnej. Cały cykl składa się z pięciu fal motywacyjnych, które poruszają się w kierunku głównego trendu, oraz trzech fal korekcyjnych, które są przeciwne do tego trendu. Ta struktura falowa ma schemat 5-3, który jest minimalnym wymaganiem do osiągnięcia pełnego cyklu wzrostu lub spadku na rynku.
Po zakończeniu cyklu pięciu fal motywacyjnych i trzech fal korekcyjnych, rynek wchodzi w nowy cykl, który rozpoczyna się od kolejnych pięciu fal zgodnych z głównym trendem. Te cykle powtarzają się w nieskończoność, tworząc większe i mniejsze struktury na różnych poziomach analizy.
Fale w ramach Impulsu
-
Fala 1: Pierwsza fala impulsowa oznacza początek nowego trendu. W trendzie wzrostowym (rynku byka) jest to początkowy ruch w górę, który zapoczątkowuje nowy cykl wzrostowy. W trendzie spadkowym (rynku niedźwiedzia) jest to pierwszy ruch w dół, który inicjuje nowy cykl spadkowy.
-
Fala 2: Fala 2 to pierwsza korekta po fali 1. Przeciwdziała ona początkowemu ruchowi, często cofając znaczną część zysków lub strat wypracowanych przez falę 1. Fala 2 jest wynikiem reakcji uczestników rynku, którzy jeszcze nie zdają sobie sprawy, że fala 1 zapoczątkowała nowy trend. W trendzie wzrostowym mogą sprzedawać, myśląc, że to tylko korekta w ramach większego trendu spadkowego, co powoduje spadek ceny.
-
Fala 3: Fala 3 to druga fala impulsowa, zazwyczaj najdłuższa i najsilniejsza w całym cyklu. Charakteryzuje się dużą dynamiką i gwałtownym wzrostem (w przypadku trendu wzrostowego) lub spadkiem (w przypadku trendu spadkowego). W tej fazie do rynku dołączają duże instytucje, takie jak banki centralne i fundusze inwestycyjne, co znacznie zwiększa wolumen obrotu i potwierdza siłę nowego trendu.
-
Fala 4: Fala 4 to druga fala korekcyjna, która następuje po silnym ruchu fali 3. Jest to czas, kiedy inwestorzy realizują zyski, co prowadzi do korekty. Chociaż jest to fala korekcyjna, zwykle nie cofa się głęboko w strukturę fali 3. Fale 2 i 4 różnią się od siebie – fala 4 jest zazwyczaj dłuższa i bardziej złożona niż fala 2.
-
Fala 5: Fala 5 to trzecia i ostatnia fala impulsowa. W trendzie wzrostowym często charakteryzuje się ona ostatnim impulsem wzrostowym, ale może być słabsza niż fala 3, zwłaszcza jeśli brakuje udziału dużych instytucji finansowych. W niektórych przypadkach fala 5 może przybrać formę tzw. "wiodącej przekątnej", co oznacza, że może być krótsza i bardziej złożona niż poprzednie fale.
Fale w ramach korekty
Po zakończeniu pięciofalowej struktury impulsowej następuje korekta składająca się z trzech fal oznaczonych jako A, B i C:
-
Fala A: Fala A to pierwsza fala korekcyjna, która zwykle idzie w przeciwnym kierunku do fali 5. Uczestnicy rynku często postrzegają ją jako lokalną korektę w ramach poprzedniego trendu, co może wprowadzać ich w błąd.
-
Fala B: Fala B jest próbą kontynuacji trendu dominującego, ale często jest słabsza i nie osiąga nowego maksimum (lub minimum w przypadku trendu spadkowego). To często powoduje mylącą sytuację, gdy inwestorzy mogą błędnie interpretować tę falę jako początek nowego impulsu.
-
Fala C: Fala C jest ostatnią falą korekcyjną i zwykle jest równie silna jak fala A. W większości przypadków fala C przekracza minimum (lub maksimum w trendzie spadkowym) osiągnięte przez falę A, kończąc korektę.
KLASYFIKACJA FAL ELLIOTTA
W teorii fal Elliotta wzorce fal (patterns) są klasyfikowane na dwie główne kategorie: wzorce napędzające (motive) i wzorce korekcyjne (corrective). Wzorce napędzające poruszają się w kierunku głównego trendu, i obejmują takie struktury jak Impuls (Impulse) oraz Diagonalna (Diagonal). Wzorce korekcyjne z kolei składają się z fal, które przeciwstawiają się głównemu trendowi. Do najczęściej spotykanych wzorców korekcyjnych należą Zygzak (Zigzag), Płaska (Flat), Trójkąt (Triangle) oraz bardziej złożone formacje jak Zygzaki Wielokrotne (Multiple Zigzag) czy Kombinacje (Combination) w tym podwójna trójka (double three) i potrójna trójka (triple three). Każdy z tych wzorców ma swoje specyficzne zasady i struktury, które pomagają inwestorom zidentyfikować etapy cyklu rynkowego i przewidzieć przyszłe ruchy cenowe. Poniżej przedstawiłem klasyfikację fal Elliotta, według mojego pomysłu.
RÓŻNE NAZEWNICTWO TYCH SAMYCH FAL ELLIOTTA
Podczas pracy z teorią fal Elliotta i stosowania różnych wzorców (patterns), niezwykle ważne jest zwracanie uwagi na nazewnictwo. Różne źródła, książki, a nawet praktycy mogą stosować różne nazwy dla tych samych wzorców, co może prowadzić do nieporozumień i pomyłek. Na przykład, ten sam wzorzec może być nazywany "Fala Motywacyjna", "Fala Napędzająca" lub "Fala Akcyjna", co mimo różnic w nazwach odnosi się do tego samego zjawiska.
Warto również zauważyć, że tłumaczenie nazw angielskich na polski może prowadzić do powstania różnych wersji, które nie zawsze są zgodne ze sobą. Dla przykładu, "Truncated Impulse" może być tłumaczone jako "Impuls Skrócony", "Impuls Obcięty" lub "Impuls Ścięty", co może wprowadzać zamieszanie, szczególnie wśród osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z tą teorią.
Dlatego też, podczas analizy fal Elliotta, kluczowe jest ustalenie, które nazewnictwo jest używane w danym kontekście i trzymanie się go konsekwentnie. Może to znacznie zmniejszyć ryzyko pomyłek i zapewnić spójność w analizie oraz interpretacji wzorców. Warto także korzystać z jednej głównej referencji, na przykład konkretnej książki lub kursu, aby uniknąć rozbieżności terminologicznych.
Staranne zrozumienie i stosowanie właściwych nazw pozwoli na dokładniejsze prognozowanie i analizę ruchów rynkowych, co jest kluczowe dla skutecznego wykorzystania teorii fal Elliotta.